GSS’DE İŞİ OLMAYANLARA ADALETSİZLİK: Prim artıyor, borçlar katlanıyor

.

Hükümet, milyonları ilgilendiren Genel Sağlık Sigortası (GSS) primi konusunda yurttaşın sırtına yeni ve ağır bir yük bindirdi.

1 Ocak 2012’de yürürlüğe giren GSS sistemi, kurulduğu günden bu yana primlerin tahsil edilememesi, milyonlarca kişinin borçlandırılması, defalarca af ve yapılandırma yapılmasıyla zaten sorunlu ilerliyordu. Ancak şimdi tablo daha da sertleşti:

GSS primi yıllardır asgari ücretin %3’ü olarak uygulanırken, yeni düzenlemeyle bu oran %6’ya çıkarıldı.

Yani tam %100’lük bir artış ile yurttaşın ödemesi gereken tutar bir anda ikiye katlanmış oldu.

On iki yıldır ödenemeyen, sürekli ertelenen ve silinen GSS borçları çözülmek yerine bu kez katlanarak yurttaşın karşısına çıkıyor. “Sosyal güvenlik” adı altında başlayan uygulama bugün dar gelirliye, işsize, öğrenciye ve geliri olmayan herkese ağır bir mali yüke dönüşmüş durumda.

GSS NEDİR?

Genel Sağlık Sigortası, Türkiye’de yaşayan herkesin sağlık hizmetlerinden yararlanmasını amaçlayan zorunlu bir sosyal güvenlik sistemidir.

Teoride “herkesi kapsayan” bir güvence modeli olarak tanımlansa da uygulamada gelir testi, prim borçları, erişim sorunları ve sürekli artan mali yük nedeniyle sağlık hakkını borca bağlayan bir sisteme dönüşmüştür.

GSS’nin temel mantığı şudur:

Çalışmayan, sosyal güvencesi olmayan veya prim yatırılmayan herkes, sağlık hizmeti alabilmek için devletin belirlediği GSS primini ödemek zorundadır.

KİMLER GSS PRİMİ ÖDEMEK ZORUNDA?

Aşağıdaki gruplar GSS kapsamına girer ve prim ödemekle yükümlüdür:

Herhangi bir işte çalışmayan, sigortalı olmayan herkes

18 yaşını geçen öğrencilerden mezun olan veya okulu bırakanlar

Gelir testi sonucu hane geliri belirli bir seviyenin üzerinde çıkanlar

Kendi adına prim ödemeyen ev kadınları

Kayıt dışı çalışanlar

İşten ayrılıp 90 gün sonra sigorta hakkı bitenler

Kısacası, “geliri olmadığı için sağlık güvencesi olmayan” herkes GSS primi ödemek zorunda bırakılıyor.

Bu zorunluluk, ekonomik kriz dönemlerinde milyonlarca insan için ödenemeyen bir borca dönüşüyor.

GSS PRİMİNİ ÖDEMEZSEN NE OLUR?

Prim borcu ödenmediğinde karşılaşılan yaptırımlar şöyle:

Sağlık hizmetine erişim kısıtlanıyor.

• Acil durumlar dışında devlet hastanesi hizmetlerinden ücretsiz yararlanılamıyor.
• Borç her ay faiz işliyor.
• GSS prim borcu geciktikçe faiz (gecikme zammı + gecikme cezası) ekleniyor ve borç katlanıyor.
• E-Devlet kaydı borçlu olarak görünüyor.
• İş bulmaya çalışan gençlerde bile bu bir engel yaratıyor.
• İleride yapılandırma çıkmazsa borç büyüyor.
• Geçmişte dört kez yapılandırma çıktı. Bu, sistemin aslında işlemeyeceğinin kanıtı.
• Gelir testi geç yapılırsa geçmişe dönük yüksek borç çıkıyor.
• Bu Türkiye’de milyonlarca kişiyi mağdur eden en büyük sorunlardan biri.

Netice itibarı ile bu artış ile zaten sosyal güvencesiz olan milyonlarca yurttaşı yeniden borç yükü altına itiliyor ve sağlık hakkı ücrete bağlanan bir uygulama olarak devam ediyor.

Oysa sosyal bir devlette Anayasal bir hak olan Sosyal Güvenlik Hakkı gereği bir çocuk daha ana rahmine düştüğü andan itibaren devletin sosyal güvencesi altında olmalıdır. Ne yazık ki bu ilke, mevcut uygulamada tamamen yok sayılıyor.

Ancak görünen o ki, ödeme güçlüğünden kaynaklanan tahsil imkânsızlıkları yüzünden, geçmişte olduğu gibi bu artış da hükümeti gelir sağlama amacına ulaştıramayacak.

Buna karşın milyonlarca yurttaş yine borçlu duruma düşecek, yasal takibe maruz kalacak ve hem sağlık hakkından yoksun hem de sürekli endişe içinde yaşamaya devam edecek.