BAHARIN GELİŞİNİ MÜJDELEYEN İLK CEMRE HAVAYA DÜŞTÜ

.

Kış aylarının sonuna yaklaşıldığı bu günlerde genellikle doğu kültüründen gelen halklar arasında yüzyıllardır devam eden doğanın uyanışı olarak kabul edilen baharın müjdecisi ilk cemre bugün 20 Şubat’ta havaya düştü.

Halk arasında cemre, sırasıyla havaya, suya ve toprağa düştüğüne inanılır.

Kış ayları geçen yıllara göre daha ılık geçiyor. Havaların bir an önce ısınmasını bekleyen vatandaşlar ilk cemrenin ne zaman düşeceğini merak ediyor.

Baharın müjdecisi cemre havaların ısınmasına neden olduğuna inanılan cemre Şubat ayında başlayıp Mart ayında sona eren cemre dönemi, havaya, suya ve toprağa düşmesiyle sona eriyor.

Arapça kökenli bir kelime olan ‘cemre’nin sözlük anlamı kor yani ateştir. Halk arasında ise sıcaklığın artması olarak bilinir.

CEMRE NE DEMEK? İLK CEMRE NE ZAMAN DÜŞECEK?

İlkbahar başlamadan hemen önce 7 gün arayla sırasıyla havaya, suya ve toprağa düşen cemre üç tanedir.

İlk cemre, genellikle Şubat ayının sonlarında, havanın ısınmaya başlamasıyla düşer. Bu dönemde hava sıcaklıklarının artmaya başlaması, kışın soğuk ve sert geçişinin sona ermesi olarak kabul edilir.

2. cemre havaya düşer ve sıcaklık artmaya başlar.

İkinci cemre suya düşer. İkinci cemrenin düşmesiyle sular, göller, denizler ısınır.

3. Cemre havaya düşer. Halk arasında cemrelerin düşmesiyle hava, su ve toprağın ısındığına, buzların erimeye, doğanın uyanmaya başladığına, topraktaki tohumların filize, yaprağa ve çiçeğe durmaya başladığına inanılıyor. Böylece baharın başlamasıyla bahçelerde sebze tohumlarının ekimi, ağaç dikimi başlıyor.

Arapça olan sözcük ‘kor’ durumunda ateş, ısınma anlamı taşıyan cemre, halk arasında çeşitli rivayetlere de konu olmaktadır.

Azerbaycan Türklerinin yaratılışla ilgili eski inançlarından kaynaklanan ve Nevruz Bayramından önce, yılın son Çarşamba gününde yapılan, “Boz Ayın Dört Çarşambası”, uygulamasını ifade eden “Cemle” sözcüğü de “Cemre” ile aynı kelimedir.

Buradaki “Cemle” de köken olarak “İmir, İmere, Emire” sözcükleriyle bağlantılıdır. Celal Beydili’ne göre; bazı sözlüklerde gösterildiği gibi, Arap dilinden geldiğini söylemek doğru değildir.

Halk arasında cemre düşmesiyle birlikte Hıdrellez ve Nevruz kutlamaları başlamaktadır.

Cemre düşmesi kültürümüzde de önemli bir yere sahiptir. Kültür ve edebiyat alanında da kendine yer bulmuştur.

Osmanlı zamanında Divan şairleri cemre zamanlarında önemli kişilere övgü şiirleri yazarlardı. Bu şiirlere ‘cemreviye’ denilmektedir.

Anadolu’da yaygın olarak kullanılan geleneksel halk takviminde “yıl ‘kasım günleri’ ve ‘Hızır’ olarak kabul edilen kış ve yaz diye ikiye bölünür.

Kasım günleri, miladi takvime göre 8 Kasım’da başlıyor ve 179 gün sonra 5 Mayıs’ta sona eriyor. Kasım günleri, 4 yılda bir şubat ayı 29 çektiği zaman 180 gün oluyor.

Hızır günleri ise 6 Mayıs’ta başlıyor ve 7 Kasım’a kadar 186 gün sürüyor. Cemrelerin düşmesi, Kasım günlerinden Hızır günlerine, başka bir ifadeyle kıştan bahara geçişin sembolleri olarak gösteriliyor.

Üçüncü ve son cemre toprağa düşer. Cemrenin toprağa düşmesiyle toprak ısınır ve baharın belirtisi olan güzellikler ortaya çıkar. Doğa yeşillenir çiçekler açar.

Cemreler sırasıyla 1 hafta arayla düşer.

Birinci cemre havaya: 19-20 Şubat

İkinci cemre suya: 26-27 Şubat

Üçüncü cemre toprağa: 5-6 Mart tarihlerinde düşer.