MİLYONLARIN MEYVE SEBZEYE VEDASI | Türkiye’de derinleşen yoksulluk, milyonlarca emekçiyi temel gıdalardan mahrum bıraktı.

.

Asgari ücretlinin sofrasından birer birer çekilen meyve ve sebze pazarda dilimle, taneyle satılıyor. Milyonlar maaşının yüzde 10’unu meyve-sebzeye ayırsa bile tüm ay boyunca ancak birkaç kilogram alabiliyor.

Türkiye’de derinleşen yoksulluk, milyonlarca emekçiyi en temel gıdalardan bile mahrum bıraktı. Ekonomik kriz sofralarda daha da görünür hale geldi.

2025 yazında pazarda geçen diyalogların konusu artık lezzet veya tazelik değil, fiyat. Artan enflasyon karşısında sabit kalan asgari ücret, yurttaşın sofrasından hem meyveyi hem de sebzeyi çekip aldı.

Zaten et, pek çok hanede çoktan unutulmuştu.

TÜİK’in verilerine göre 2021 sonrası kuzu eti fiyatı yüzde 660,6, dana eti ise yüzde 616,7 oranında arttı. Kişi başına düşen kırmızı et tüketimi ise 22,89 kilodan 16,6 kiloya geriledi. Etin ardından şimdi de meyve ve sebze sofralardan birer birer siliniyor.

Kirazın kilosu 600 ile 800 lira bandındayken üzümün kilosu 680 liraya ulaştı. Papaz eriği 400 lira, incir ise 600 lira. Pazarlarda artık adetle meyve alma dönemi de normalleşti. Karpuz dilimle, şeftali tane ile satılıyor. Bir şeftali 145 liraya, yarım karpuz 485 liraya alıcı bekliyor.

Kimi ürünlerde 2020’ye kıyasla yüzde 1000’i aşan fiyat artışları yaşandı. Asgari ücretlinin beş yıl önce kiloyla aldığı meyve ve sebzeler bugün ulaşılmaz hale geldi.

Asgari ücretle geçinen milyonlar maaşının yüzde 10’u olan 2,210 lirayı meyve-sebzeye ayırsa da tüm ay boyunca ancak birkaç kilogram ürün alabiliyor.

Emekliler için tablo daha da ağır.

En düşük emekli aylığı olan 16.881 lirayla pazardan 2 kilo kiraz, 1 kilo üzüm, yarım karpuz, 2 adet şeftali ve 1 kilo domates alınsa, toplamda sadece birkaç meyveyle 3.230 TL’lik bir harcama yapılıyor. Bu da maaşın beşte birine denk geliyor.

∗∗∗

DÜZENİN KAZANANI YOK

Üretimden çekilen çiftçi sayısı her geçen yıl artarken, tarımdaki küçülme artık bireysel değil toplumsal bir krize dönüşüyor.

Üretime tutunmaya çalışan çiftçiler ise dövize bağımlı mazot, gübre ve yem fiyatları arasında sıkışmış durumda.

Tarımsal destekler milli gelirin yalnızca yüzde 1’ine dahi ulaşmıyor.

TÜİK verilerine göre 2025 Mayıs itibarıyla tarımsal girdi fiyatları (Gübre ilaç, çalışa vs) yıllık bazda yüzde 31,8 oranında arttı.

Aralık 2024’te ise bu oran yüzde 32,49’du. Tarlada yaşanan bu kriz, doğrudan sofraya yansıyor.

Türkiye, OECD ve FAO verilerine göre aylık ve yıllık bazda gıda enflasyonunda dünya birincisi. Mutfaktaki yangın durdurulabilmiş değil.